Rozgrywający i atak jako kolejne elementy meczu

Atak jest bardzo wdzięcznym elementem do analizowania.Ten wpis będzie więc kontynuacją cyklu z Elementarza Siatkówki. Można przeanalizować bardzo wiele aspektów. Jednocześnie efektem będzie krótka informacja do własnych zawodników blokujących i broniących, o tym jaką strefę boiska mamy zamknąć blokiem oraz jak ustawić się w obronie. Analizujemy wszystkich przeciwników, którzy wykonują element ataku, czyli atakujący, przyjmujący oraz środkowi.

Istnieje bardzo wiele rodzajów ataków. Podstawowa kwestia to strefa, z której atakują zawodnicy (strefy od 1 do 6). W dalszej kolejności można zwrócić uwagę na to czy parabola wystawionej piłki jest płaska (tzw. “quick”), wysoka (“high”), czy pośrednia (“super”). Jest to powiązane z miejscem, gdzie ustawiony jest rozgrywający.

Analizując atak środkowych, zwracamy uwagę na to, jaki jest dystans między miejscem ataku, a rozgrywającym, od którego pochodzi piłka.  Analizy ataków przygotowane dla sztabu szkoleniowego różnią się w zależności od pozycji analizowanego siatkarza. Te odnoszące się do przyjmujących i atakujących zawierają Informacje statystyczne: procent skutecznych ataków, efektywność, ilość błędów oraz całkowitą liczbę ataków. Pod grafiką podany jest także stosunek ataków mocnych (H), miękkich (P) oraz tzw. kiwek (T).

Najważniejszą rzeczą jest jednak grafika przedstawiająca kierunki ataków ze wskazaniem procentowym, gdzie jest ich najwięcej. Warto zwrócić uwagę, że na jednej stronie znajduje się tylko jeden typ ataku. Dla przykładu na poniższym zdjęciu znajduje się osiem boisk dotyczących ataku wybranego zawodnika z piłki szybkiej z czwartej strefy.

Kolejno każde boisko obrazuje:

• wszystkie ataki,
• gdy zawodnik nie przyjmuje,
• po własnym przyjęciu,
• w kontrataku,
• po przyjęciu dobrym,
• po przyjęciu od siatki w okolice 3 metra,
• gdy piłka rozgrywana była w 2 strefie (czyli około 9 metrów od miejsca ataku),
• gdy piłka rozgrywana była w 4 strefie (czyli maksymalnie 2,5 metra od miejsca ataku).

W momencie ustalania taktyki brane są pod uwagę także inne aspekty:

• czy zawodnik dysponuje taką samą siłą ataku w każdym kierunku?
• skuteczność w decydujących momentach meczu lub seta,
• czy po błędnym lub zablokowanym zmienia kierunek ataku, czy konsekwentnie próbuje punktować w tym samym kierunku?
• jak zmienia się kierunek ataku w zależności od rozgrywającego własnej drużyny?

  Na przykładzie zawodnika, efektem analiz może być poniższa taktyka:

Według niej faworyzowanym kierunkiem jest ten po przekątnej, chociaż zdarza mu się atakować po prostej (przerywana linia). B1 oznacza, że blok musi skoczyć zostawiając możliwość zaatakowania po prostej, ale tylko do linii. Czarne kółka z cyframi 1,6,5,4 oznaczają pozycje, gdzie stać mają zawodnicy naszej drużyny ze stref, aby możliwie najwięcej piłek obronić. Ponadto pod grafiką znajduje się informacja “R! B2”, czyli po przyjęciu w okolice 3 metrów blokujący powinni zostawić bardzo dużo prostej, jednak blokować wszystkie ataki po ciasnym skosie (do stref 5,4).

Rozgrywający

Sposób rozgrywania przeciwnika i jego pomysł na grę jest najtrudniejszy, ponieważ zawiera mnóstwo szczegółów, które łatwo pominąć. Analizy rozgrywających, które osobiście przygotowałem w ostatnich latach, składały się z około 50 stron. Na każdej z nich znajduje się około 10 boisk. Daje to minimum 500 boisk, z których każde odnosi się do nieco innych warunków wstępnym i należy je wnikliwie przeanalizować. Z własnego doświadczenia wiem, że przeciętna ilość informacji, jaką możemy przekazać zawodnikom wynosi 4. Siatkówka jest grą bardzo dynamiczną i zawarcie większej ilości danych może być niemożliwe do wykonania podczas akcji.

Poniżej umieszczona grafika przedstawia cztery wybrane aspekty charakteryzujące grę jednego z czołowych polskich rozgrywających.

Pierwszy punkt oznacza, że w trzech ustawieniach, w których środkowy Lisinac jest pod siatką, rozgrywający wystawia piłkę do tego zawodnika oraz przyjmującego w drugiej linii. Informacja dla naszych blokujących jest taka, że powinni stanąć w bloku możliwie najbliżej siebie. Dzięki temu będą mogli bardzo szybko zareagować na rozegranie w tych dwóch kierunkach.

Druga analiza oznacza, że w ustawieniach 4,3 i 2 nasi blokujący powinni skupić się tylko na trzech strefach ataku (3,4 oraz 6). Pozwoli to zmniejszyć tym samym strefę skupienia o ⅓ szerokości boiska. Trzecie założenie mówi, że gdy przyjęcie jest od siatki (w okolice 3,5 metra), powinniśmy skupić się tylko na bloku stref 4 i przełomu stref 3-4. W praktyce oznacza, to że skupiamy się na około 40% szerokości siatki.

Ostatnie boisko mówi nam, że jeśli rozegranie jest z punktu 3, czyli samego środka boiska (tuż przy siatce), skupiamy się jedynie na środku i lewej części boiska zostawiając wolną strefę 4.   Zdarza się tak, że założenia bezpośrednio na siebie wpływają. Tak jest na przykład w pierwszym i drugim, gdzie boisko pierwsze mówi o ustawieniach 5,4,3, a boisko drugie o ustawieniach 4,3,2. Zasada jest jednak bardzo prosta: im wyżej umiejscowione boisko, tym ważniejsze jest dane założenie w stosunku do następujących po nim.

Warto także podkreślić coś, o czym często trenerzy nie mówią. Jeśli piłka zostanie wystawiona w inne miejsce niż mówi taktyka (a tak się zdarza) to nie jest to błąd zawodników. Odpowiedzialność spada na trenerów.